Mapy

Próbę rekonstrukcji sanktuarium podjął w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku Andrzej Liczbiński. Efektem jego pracy polegającej na pomiarach miasta i porównywaniu ich z opisami Adrychomiusza jest schematyczna mapa ukazująca prawdopodobne rozmieszczenie kościołów i kaplic Nowej Jerozolimy.

Rekonstrukcja założenia kalwaryjskiego Nowej Jerozolimy

Mapa Góry Kalwarii. Rekonstrukcja założenia miejskiego i sakralnego z XVII w. (opr. Andrzej Liczbiński i Teresa Zarębska, uzupełnione przez Annę Mitkowską).

Obiekty sakralne: 1. kościół i klasztor bernardynów, 2. kościół i klasztor dominikanów, 3. kościół i klasztor pijarów, 4. kościół Św. Krzyża, 5. kościół i klasztor dominikanek, 6. kościół i klasztor marianów (Wieczernik), 7. kaplica Śpiących Apostołów, 8. kaplica wydania Chrystusa, 9. miejsce walki Piotra z Malchusem, 10. kaplica Modlitwy w Ogrójcu, 11. Brama Wschodnia, 12. dom Kajfasza, 13. więzienie w piwnicy, 14. Ratusz Piłata, 15 – 24. stacje Drogi Krzyżowej, 21. Brama Zachodnia (II Upadek Chrystusa), 25. kaplica Emaus, 26. kaplica Przemienienia Pańskiego, 27. kaplica Anny Kapłanki [właściwie dom Annasza], 28. Grób Matki Bożej, 29. kaplica Wniebowstąpienia, 30. kaplica św. Franciszka, 31. kaplica kalwaryjna (nazwa nieznana), 32. kaplica św. Antoniego, 33. dominujące obiekty sakralne; inne obiekty: 34. (11. i 21.) bramy, A. dwór Górskich, B. dworek sufragana, C. cegielnia, D. (35.) karczmy, E. skład soli, F. browar bernardynów, G. dwór królewski, H. stajnie królewskie, I. browar filipinów, J. wiatrak, K. spichrz, L. rynek.

Na początku XIX w. gdy sanktuarium podupadło, a Nowa Jerozolima znalazła się pod panowaniem pruskim dokonano zwężenia ulic Pijarskiej i Dominikańskiej. Przed rokiem 1826 zwężono także ulicę Kalwaryjską do około 1/3 pierwotnej szerokości. Pozostałościami po poprzednim układzie ulic są skwer przy ulicy Dominikańskiej (włączony do projektu rewitalizacji) oraz ulica Asnyka.

Po częściowym usunięciu tła i przeskalowaniu mapy Liczbińskiego, a następnie nałożeniu jej na zdjęcie satelitarne współczesnej Góry Kalwarii można zobaczyć jak ogromnym przedsięwzięciem była budowa Nowej Jerozolimy.

Zarys rekonstrukcji założenia kalwaryjskiego nałożony na zdjęcie satelitarne Góry Kalwarii

Z budowli ufundowanych przez bp Wierzbowskiego ocalał jedynie Wieczernik. Na szczęście obecny kościół parafialny i ratusz Piłata zostały wybudowane w miejscu pierwotnych lokalizacji.

Jak widać kaplica w obecnym Domu Pomocy Społecznej wybudowana została w miejscu kościoła Pijarów. Kościół dominikański, który jak dotąd sądzono znajdował się na terenie byłej jednostki wojskowej według naniesionej na zdjęcie miasta mapy Liczbińskiego usytuowany był w okolicy dzisiejszego ronda im. K. Górskiego.

 

Wyróżnienie części założenia zaproponowane przez pracownię architektoniczną.

Zaproponowane przez RYSY Architekci wyróżnienie krzyża poprzez pokrycie ulic czerwonym asfaltem jest nieprzemyślaną ingerencją w zabytkowy układ miasta. Założenie na planie krzyża zostało zaburzone poprzez zmianę szerokości ulic oraz budowę ratusza i budynku sądu. W okresie powojennym wybudowano blok dla wojska, co również narusza ułożenie ulic na planie krzyża. Podkreślenie jedynie fragmentu dawnych ulic oraz futurystyczny kolor nawierzchni rynku zamiast podkreślić wyjątkowy charakter miejsca i przybliżyć układ ulic nowojerozolimskich będzie dodatkowo zaciemniać pierwotne założenie i wyodrębni jedynie fragment z pierwotnego układu ulic.